Barbara Bazielich

Rok przyznania nagrody:
1994

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Śląskie, Katowice

Urodziła się w 1929 r. w Katowicach, gdzie zdała maturę w 1948 r. Magisterium z etnografii uzyskała na Uniwersytecie Jagiellońskim w 1952 r., doktorat we Wrocławiu w 1965 r. habilitowała się w 1978 r. W 1991 r. uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1993 r. zwyczajnego. Wszystkie rozprawy na tytuły naukowe dotyczyły haftów ludowych. Od 1952 do 1980 r. pracowała w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu, od 1965 r. jako kierownik Działu Etnograficznego. Przyczyniła się do powstania w Muzeum wyjątkowej kolekcji ludowych strojów ze wszystkich subregionów Śląska, wzbogaciła kolekcję sztuki ludowej i poszerzyła kolekcję sztuki nieprofesjonalnej. Równocześnie prowadziła wykłady na Akademii Wychowania Fizycznego i Akademii Sztuk Plastycznych w Katowicach oraz na Uniwersytecie Wrocławskim. Od 1980 r. pracowała jako wykładowca w Katedrze Etnografii Uniwersytetu Wrocławskiego, w latach 1981-1984 i 1987-1993 jako jej kierownik. Od 1949 do 1953 r. uczestniczyła w badaniach terenowych prowadzonych przez Romana Reinfussa w ramach Państwowego Instytutu Sztuki, od 1954 r. prowadziła badania kultury ludowej Śląska Górnego i Zielonego. Ponadto uczestniczyła w badaniach węzłowych podjętych przez Polską Akademię Nauk dotyczących: przemian w społeczeństwie Ziem Zachodnich i Północnych, przeobrażeń społeczno-narodowych śląskiej ludności rodzimej oraz podstaw kultury europejskiej. Prócz strojów ludowych obiektem jej zainteresowań jest szeroko pojęta sztuka ludowa w aspekcie wartości ponadczasowych w Polsce na tle Słowiańszczyzny i Europy. Jest ekspertem muzealnictwa etnograficznego, z którym miała okazję się zapoznać w wielu krajach Europy. Podczas pracy w Muzeum Górnośląskim organizowała wiele konkursów i wystaw współczesnej sztuki ludowej Śląska. M.in. dzięki jej staraniom oraz udziałowi w radach naukowych spółdzielni cepeliowskich, tradycje ludowego rękodzieła na Śląsku znalazły kontynuatorów i swoje miejsce w kulturze współczesnej. Prowadziła tez szeroko zakrojoną działalność popularyzatorską. Barbara Bazielich opracowała 33 koncepcje i scenariusze wystaw sztuki ludowej polskiej i obcej na Śląsku oraz 8 wystaw tej sztuki za granicą. Wydała tyleż katalogów i napisała około 250 artykułów popularnonaukowych oraz 20 książek i broszur. Główne jej dzieła naukowe dotyczą technik hafciarskich w polskiej i słowiańskiej kulturze ludowej oraz ich form i związków z odzieżą. Pod wielu względami prace te mają charakter pionierski. Najciekawsze z nich to: „Ludowe wyszycia techniką krzyżykową na Śląsku” (1966), „Barwne wyszycia na płótnie u górali karpackich " (1970), „Złote hafty w tradycyjnej odzieży na Śląsku ” (1973), „Śląskie stroje ludowe ” (1988), ,,Stroje ludowe narodów europejskich - cz. 1. Stroje ludowe Skandynawii i krajów bałtyckich” (1995), "Kolory Europy. Odzież i stroje ludowe" (2008), "Z bliska i z oddali. Stroje ludowe ze Śląska".

Barbara Bazielich jest autorką 20 książek i 260 artykułów. Zamieściła około 90 artykułów w czasopismach naukowych i wydawnictwach zbiorowych, w tym 10 w zagranicznych. Wykaz jej publikacji uzupełnia ponad 50 recenzji i sprawozdań, w tym wiele omawiających książki zagraniczne oraz konferencje naukowe. Jest m.in. członkiem Komitetu Nauk Etnologicznych Polskiej Akademii Nauk, członkiem ICOM - Costume Committe oraz Międzynarodowych Organizacji Sztuki Ludowej. Od 1952 r. jest członkiem Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w którym pełniła rozliczne funkcje w zarządzie oddziału katowickiego (w latach 1961-1973 wiceprezes i prezes) oraz w Zarządzie Głównym (od 1972 członek, w latach 1981-1983 sekretarz generalny, od 1983 roku redaktor Atlasu Polskich Strojów Ludowych).

Piastując odpowiedzialne i czasochłonne funkcje uniwersyteckie działała także społecznie jako przewodnicząca Rady Naukowej Muzeum Śląskiego w Katowicach, w Górnośląskim Parku Etnograficznym w Chorzowie, a wcześniej w Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu-Bierkowicach i w Muzeum w Gliwicach.

Całe swoje życie poświęciła regionowi śląskiemu popularyzując i badając jego kulturę.

Prof. Barbara Bazielich zmarła 22 maja 2017 roku.

 

Aleksander Błachowski