Powiększ
Powiększ zdjęcie

Czesława Konopka

Rok przyznania nagrody:
1976

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka dekoracyjna i obrzędowa. Rękodzieło. Hafciarka. Pisankarka

Region:
Mazowieckie, powiat ostrołęcki, Kurpie, Kadzidło

Czesława Konopka urodziła się 16 IV 1925 r. w Tatarach. Mieszkała w Kadzidle, od 1978 r. w Ostrołęce. Ukończyła 7- klasową szkołę podstawową, przez rok pracowała w przedszkolu, a od 1950 r. aż do przejścia na rentę w 1978 r. w Spółdzielni CPLiA ,,Kurpianka” w Kadzidle, początkowo jako chałupniczka, by po kilku latach objąć stanowisko inspektora nadzoru artystycznego.

Współpracowała z Instytutem Wzornictwa Przemysłowego w Warszawie przenosząc wzory z wycinanek i pisanek na tkaniny.

Działalność artystyczną rozpoczęła bardzo wcześnie. Jako mała dziewczynka pomagała matce i rodzeństwu w przystrajaniu izb, uczyła się od nich różnych dziedzin rękodzieła artystycznego. Była uzdolniona, pracowita o dużej inwencji twórczej. W wycinankarstwie osiągnęła najwyższy poziom techniczno-artystyczny tworząc niezliczone ilości motywów zdobniczych o nadzwyczaj delikatnych cięciach.

W jej twórczości występują wszystkie tradycyjne wycinanki, jak „leluje”, „gwiazdy”, „drzewka życia”, ,,karety z końmi”, różnego rodzaju ptaki. To właśnie w ptakach (kogutach i pawiach) uderza bogactwo inwencji twórczej poprzez ukazanie urody tych ptaków, dekoracyjność sylwetek, koloru upierzenia. Inne jej wycinanki, jak „gwiazdy” i ,,leluje” wyróżniają się delikatnym rysunkiem, harmonijną kompozycją i bogactwem pomysłu ornamentu.

Długą listę konkursów i wystaw, w których C. Konopkówna uczestniczyła, otwiera konkurs kurpiowskiej sztuki ludowej w Kadzidle w 1948 r. zorganizowany na plebanii księdza Mieszka przez Halinę Nowosad. W konkursie tym zdobyła III nagrodę. W roku następnym ogłoszono drugi konkurs na najładniejszą izbę kurpiowską. Wśród 24 zgłoszeń izba Czesławy zdobywa I nagrodę. Stary, tradycyjny dom Konopków w Tatarach staje się żywym muzeum przez wiele lat (do pożaru) odwiedzanym przez turystów krajowych i zagranicznych zjeżdżających na Kurpie na różne uroczystości kościelne i imprezy folklorystyczne na których można było oglądać autentyczne stroje, podziwiać sztukę i folklor Kurpi. Popularność Czesławy wzrosła jeszcze bardziej po zdobyciu dalszych nagród na wystawach regionalnych i ogólnopolskich: Pułtusk 1949, 1964, Myszyniec 1953, Warszawa 1955, 1962, 1968, Łowicz 1970, Płock 1970, 1971, Kolno 1971, 1972, Ostrołęka 1972, Toruń 1979. Wielokrotnie uczestniczyła w Cepeliadach w Warszawie, na targach i pokazach sztuki ludowej w Krakowie, Kazimierzu Dolnym, Płocku, Poznaniu, Białymstoku i w wielu innych miastach. Wycinanki C. Konopkówny zdobiły prawie wszystkie wystawy zagraniczne polskiej sztuki ludowej: Szwecja 1977-1979, Dania 1968, 1987, Szwajcaria 1974, Jugosławia 1974, Stany Zjednoczone (Chicago) 1977, Tajlandia 1984, ZSRR (Leningrad) 1984, Wielka Brytania (Billingham) 1985, Portugalia 1986, Kuba 1987, Zjednoczone Emiraty Arabskie (Dubaj) 1988, Grecja 1989, Singapur 1989, Tel Aviv 1990.

Wyjeżdżała do Anglii 1959, Holandii 1961, Włoch 1962, Austrii 1962, Szwecji 1965, 1966, Danii 1967, 1969, Belgii 1968, Japonii 1970 (Expo), NRF 1970, 1971, Szwajcarii 1971, 1972. Miała wystawę indywidualną „Czesława Konopka - artystka ludowa z Puszczy Zielonej” (Warszawa 1972-73) powtórzoną w Krakowie i pokazaną w Szwajcarii. Wielokrotnie nagradzana najwyższymi odznaczeniami i medalami, stypendystka Ministerstwa Kultury i Sztuki. Za szczególne zasługi, jakie poczyniła dla rozwoju i upowszechniania sztuki ludowej została odznaczona m.in. w 1971 r. nagrodą III stopnia Ministra Kultury i Sztuki, w 1979 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, w 1981 r. Dyplomem Honorowym Ministra Spraw Zagranicznych. W 1986 r. została odznaczona najwyższym odznaczeniem przyznawanym twórcom „Zasłużony dla Kultury Narodowej”.

Pełniła odpowiedzialne funkcje społeczne, w latach 1968-1970 była wiceprzewodniczącą Zarządu Głównego STL-u. Wraz z działalnością plastyczną przejawiała duże zainteresowanie folklorem, była członkinią Zespołu Pieśni i Tańca przy Spółdzielni CPLiA ,,Kurpianka”. Wycinanki Czesławy Konopkówny są nie tylko eksponatami muzealnymi, ale często są ozdobą sal szkolnych i parafialnych, domów kultury jako pamiątka pobytu twórczyni na tzw. spotkaniach autorskich. O twórczości Czesławy Konopkównej istnieje bogata literatura (katalogi, artykuły w gazetach i w czasopismach, także w książkach poświęconych sztuce ludowej) z licznymi fotografiami samej twórczyni i jej prac.

Czesława Konopka zmarła 12 V 1993 r.

 

Marian Pokropek