Powiększ
Powiększ zdjęcie

Czesława Lewandowska

Rok przyznania nagrody:
2020

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Koronczarka. Plastyka obrzędowa i dekoracyjna

Region:
Ostrołęka, Kurpie, woj. mazowieckie

Urodziła się w 1953 r. we wsi Wejdo, w gminie Łyse, w sercu kurpiowskiej Puszczy Zielonej. Mieszka w Ostrołęce.

Wszechstronnie uzdolniona, specjalizuje się w koronce szydełkowej, wykonuje także prace z zakresu plastyki obrzędowej: kwiaty z bibuły, palmy, pająki kierce i ozdoby choinkowe. Zainteresowała się rękodziełem za namową matki Władysławy Krawczyk i babci Aleksandry Krawczyk. One przekazały jej zarówno umiejętności techniczne jak też wzory i zasady kompozycji zgodne z tradycją regionu. Najbardziej znane są jej koronki. Ma kilka ulubionych wzorów: pajączki, lilie, róże, kogutkigwiazdki. Wykonała prawdopodobnie kilka tysięcy szydełkowych wstawek do kurpiowskich fartuchów. Noszą je członkinie zespołów z Kurpiowskiej Puszczy Zielonej i Białej. Szczególnym sentymentem darzy koronki przygotowane do stroju kurpiowskiego urodzonej w Ostrołęce Ewy Mielnickiej, która zdobyła w 2014 r. tytuł Miss Polski.

Wzorów dla bibułkowych kwiatów poszukuje w naturze. Na działce uprawia różnorodne kwiaty, które ją inspirują. Efekty można zobaczyć w palmach i bukietach, które dzisiaj zyskują nową funkcję stając się elementem wystroju sal weselnych.

W latach 1970-1987 współpracowała ze Spółdzielnią Rękodzieła Ludowego i Artystycznego „Kurpianka” z siedzibą w Kadzidle; opracowała wzory koronek szydełkowych fartuchów, obrusów i serwetek. Samodzielną twórczość rozpoczęła 1977 r., na początku haftowała serwetki dla spółdzielni w Pułtusku.

Twórczyni przedstawiała swoje prace w wielu konkursach uzyskując znaczące nagrody. W 1999 r. otrzymała nagrodę w kategorii twórczości dorosłych w konkursie plastyczno-literackim „Otwórzcie serca Chrystusowi na wejście w III tysiąclecie chrześcijaństwa. Nagrodzoną koronę z wizerunkiem głowy Chrystusa zlicytowano na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Wysoko ocenia III nagrodę w IV Europejskim Konkursie Sztuki Ludowej „Z nitki i z gliny” zorganizowanym w 2009 r. przez Muzeum Częstochowskie oraz nagrody w konkursach Stowarzyszenia Twórców Ludowych, Muzeum Kultury Kurpiowskiej w Ostrołęce.

Jest przewodniczącą Grupy „Radosna Twórczość” działającej w ramach Stowarzyszenia „Unikat-przyjazna gmina” z Ostrołęki. Swoim entuzjazmem zachęciła grupę kobiet do różnych dziedzin rękodzieła. Dzisiaj prezentują swoje wyroby na lokalnych festynach. Od 2011 r. bierze udział w, cieszących się ogromnym uznaniem odbiorców, kiermaszach świątecznych w Państwowym Muzeum Etnograficznym w Warszawie. Prezentowała swoje prace na targach sztuki ludowej w Kazimierzu Dolnym i na lubelskich Jarmarkach Jagiellońskich; w 2018 r. prowadziła tam warsztaty w ramach Letniej Szkoły Koronkarstwa. Chętnie dzieli się swoimi umiejętnościami podczas warsztatów w szkołach i bibliotekach. Pracuje z seniorami korzystającymi z zajęć na Uniwersytecie Trzeciego Wieku. Od 1997 r. należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych; przez jedną kadencją pełniła funkcję sekretarza Zarządu Głównego.

Działalność Czesławy Lewandowskiej została dostrzeżona wiele lat temu. Wielokrotnie nagradzana. Została odznaczona Brązowym Krzyżem Zasługi i odznaką Zasłużony dla kultury polskiej. W 2008 r. otrzymała nagrodę Prezesa Związku Kurpiów nazywaną „Kurpikiem” za ochronę dziedzictwa kulturowego, budzenie tożsamości i pracę na rzecz wszechstronnego rozwoju regionu kurpiowskiego. W 2018 r. za szczególne zasługi dla promocji Mazowsza uhonorowana została Nagrodą Marszałka Województwa Mazowieckiego. Otrzymała medal Pro Masovia. W tymże roku została także odznaczona Brązowym Medalem Zasłużony Kulturze - Gloria Artis. Czesława Lewandowska cieszy się sympatią mieszkańców Ostrołęki, którzy w plebiscycie „Babka z klasą” nagrodzili ją drugim miejscem. Ważnym wyróżnieniem jest medal z okazji 50.lecia Konkursu na palmę wielkanocną przyznany najaktywniejszym uczestnikom konkursów. Otrzymała wiele nagród i stypendiów od lokalnych władz samorządowych.

Twórczyni jest także kolekcjonerką. Zbiera długopisy (ma ich ponad 3000) i miniaturki alkoholi; przywozi je z każdej podróży. Czesława Lewandowska jest niezwykle energetyczną, pogodną i otwartą osobą. W rodzinie łączyła tradycje obu kurpiowskich regionów. Mąż Jerzy (1948-2010) pochodził z Puszczy Białej. Był oddanym towarzyszem życia, jak wspomina Pani Czesława nazywała go „półtwórcą”, gdyż wspierał ją i pomagał na kiermaszach i targach sztuki. Ma dwoje dzieci. Wnuk odziedziczył po niej temperament, zainteresowania plastyczne oraz ciekawość świata.

 

Alicja Mironiuk Nikolska