Powiększ
Powiększ zdjęcie

Józef Janczak

Rok przyznania nagrody:
2002

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Muzyka. Skrzypek

Region:
Łódzkie, powiat sieradzki, Sieradzkie, Baszków

Józef Janczak urodził się w 1925 roku w Baszkowie. Pochodził z rodziny wiejskich muzykantów – jego dziadek był skrzypkiem, a ojciec harmonistą. Muzyki słuchał od lat najmłodszych, szczególnie zajmowała go gra na skrzypcach. Po raz pierwszy zagrał jako kilkuletni chłopiec, na skrzypcach wykonanych przez swego sąsiada-lutnika. Zagraną melodią zyskał pochwałę ojca, który zobaczył w nim przyszłego muzyka. Józef Janczak był samoukiem, nie znał nut. W młodości grywał często i w różnych kapelach. Wskutek braku zainteresowania muzyką wiejską w jego rodzimym środowisku na wiele lat zaprzestał gry.

Ponownie zaczął grać na skrzypcach na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku. W 1992 roku wziął udział w przeglądzie folklorystycznym w Sieradzu, podczas którego wystąpił jako skrzypek-solista i prymista w czteroosobowej kapeli. Od 1993 roku grał w Kapeli Sieradzkiej z Baszkowa, towarzyszącej zespołowi obrzędowemu z Chojnego oraz przygrywał parom tanecznym w Konkursach Tradycyjnego Tańca Ludowego.

Józef Janczak kultywował rodzinną i regionalną tradycję muzyczną, najchętniej grał przywołane z pamięci melodie, „kawołki” wykonywane niegdyś przez dziadka i ojca. Po mistrzowsku wygrywał sieradzkie tańce ludowe: owijoki, chodzone, polki. Był również członkiem grupy śpiewaków pogrzebowych w swojej wsi.

Artysta brał udział w wielu koncertach, festiwalach i konkursach. W 1994 roku uczestniczył w Międzynarodowym Przeglądzie Kapel Ludowych w Toruniu. Wielokrotnie występował w składzie Kapeli Sieradzkiej, przygrywającej parom tanecznym w Ogólnopolskim Konkursie Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie (w latach 1995, 1997, 1999, 2000). Dwukrotnie i z powodzeniem wystąpił na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu nad Wisłą, zdobywając II nagrodę dla Kapeli Sieradzkiej z Baszkowa (1997) i indywidualnie główną nagrodę – „Basztę” (2001).

W 1997 roku uczestniczył w przedsięwzięciach artystycznych promujących wiejską kulturę muzyczną, podejmowanych przez warszawskie Stowarzyszenie „Dom Tańca”. Wystąpił w koncercie pieśni pogrzebowych w Kościele św. Krzyża w Warszawie oraz jako skrzypek Kapeli Sieradzkiej na koncercie w Domu Tańca w Warszawie. Od 1996 roku brał udział w realizowanym przez Powiatowy Ośrodek Kultury w Sieradzu programie edukacyjnym „Krzesiwo”.

Nagrania muzyki Józefa Janczaka znajdują się w zbiorach archiwalnych Polskiego Radia, Instytutu Sztuki PAN oraz Stowarzyszenia na Rzecz Kultury Tradycyjnej „Dom Tańca” w Warszawie.

Józef Janczak zmarł w 2003 roku.

/red.K.M./

 

https://www.youtube.com/watch?v=oYDobZtoDHw