Powiększ
Powiększ zdjęcie

Józef Lurka

Rok przyznania nagrody:
1976

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Rzeźbiarz

Region:
Dolnośląskie, powiat świdnicki, Bystrzyca Górna

Józef Lurka urodził się 6 maja 1927 roku we wsi Żarnówka k. Makowa Podhalańskiego w wielodzietnej, ubogiej rodzinie chłopskiej. Ukończył 7 klas szkoły podstawowej. Po odbyciu służby wojskowej krótko pracował w Krakowie jako kierowca. W 1956 roku wyjechał na Dolny Śląsk wybierając Bystrzycę Górną, krajobrazem przypominającą strony rodzinne. Tu pracował jako drwal, a później jako palacz c. o. w miejscowej szkole. Nie miał żadnego wykształcenia artystycznego. Rzeźbienie – jak mówił – przyszło samo z siebie, z serca, z potrzeby „głoszenia Dobrej Nowiny w drewnie”. Głęboko wierzący, niemal mistyk, rozczytywał się w Biblii i przenosił Historię Zbawienia i prawdy wiary w formy rzeźbiarskie. W pięknym szkicu o Lurce ks. Stanisław Małkowski cytuje wypowiedzi rzeźbiarza, które najlepiej oddają właściwy sens i posłannictwo jego twórczości: „Boga nie można rzeźbić. Nie trzeba zawężać wielkości Boga do jakieś figurki.  On jest niewyobrażalny: rzeźba ma kierować ku Bogu, chodzi o wyrażenie stosunku człowieka do Boga”. W rzeźbach Lurki narracja jest podporządkowana treściom moralnym, symbolicznym, emocjonalnym. Tę ekspresję podkreśla również sposób kształtowania postaci i scen - ostry, skrótowy, prawie że ,,toporny” a  przy tym subtelna polichromia. Pod koniec życia rzeźbiarz chętniej wypowiadał się w płaskorzeźbie. Oczywiście, oprócz tematyki zaczerpniętej z lektury Starego i Nowego Testamentu J. Lurka okazjonalnie wykonywał rzeźby ,,świeckie” ilustrujące zazwyczaj życie i obyczaj polskiej wsi. Był bardzo pracowitym, skromnym, sumiennym rzeźbiarzem ciągle poszukującym nowych rozwiązań artystycznych, stawiającym sobie duże wymagania nawet wówczas, a może właśnie wtedy, gdy osiągnąwszy rozgłos nigdy nie usiłował powtarzać tych samych rzeźb. Wykonał kilkaset rzeźb i płaskorzeźb, które dziś zdobią wystawy w muzeach we Wrocławiu, Warszawie, Krakowie, Toruniu. Duża ilość rzeźb J. Lurki znajduje się w kolekcjach zagranicznych, głównie w Niemczech, także w Szwecji, Szwajcarii, Czechosłowacji.

Wykaz konkursów i wystaw krajowych i zagranicznych, w jakich Józef Lurka brał udział, obejmuje około 50; od pierwszej wystawy w 1967 r. w Bystrzycy Górnej do wystaw pośmiertnych w Warszawie, Bernie, w Świdnicy i Wałbrzychu (1981-82). Miał też kilka wystaw indywidualnych m.in. we Wrocławiu (1972), w Warszawie, 1975, 1978 i 1979. Otrzymał wiele nagród. Dwie cenił sobie najbardziej: nagrodę im. O. Kolberga z roku 1976 i nagrodę im. Brata Alberta z 1977.

Józef Lurka zmarł 20 lutego 1981 roku.

 

Marian Pokropek