Powiększ
Powiększ zdjęcie

Małgorzata Kiereś

Rok przyznania nagrody:
2016

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Istebna, pow. cieszyński, woj. śląskie

Urodziła się (w 1956 r.) i mieszka w Istebnej. Ukończyła etnografię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Od 1980 r. pracuje w Muzeum Beskidzkim im. Andrzeja Podżorskiego w Wiśle – oddziale Muzeum Śląska Cieszyńskiego. Od 1997 r. kieruje placówką. Jest niestrudzoną, wnikliwą badaczką i popularyzatorką dziedzictwa kulturowego Śląska Cieszyńskiego. Jako góralka z Istebnej świetnie zna gwarę i kulturę góralską, wśród której wyrosła. Jednocześnie potrafi patrzeć na dziedzictwo tej ziemi przez pryzmat naukowca, etnografa z odpowiednim warsztatem badawczym, ogromną wiedzą, pasją, szacunkiem dla historii i tradycji.  Efekty wieloletnich penetracji badawczych nad obrzędowością doroczną, strojem ludowym, tradycjami religijnymi, budownictwem, rzemiosłem, pasterstwem, sztuką ludową, historią i kulturą górali czadeckich publikuje w czasopismach naukowych i popularnonaukowych oraz licznych wydawnictwach książkowych, m.in.: Strój ludowy górali wiślańskich (2000), Strój ludowy górali Istebnej, Jaworzynki, Koniakowa (2005), Doroczna obrzędowość w społecznościach zróżnicowanych religijnie na pograniczu polsko-czesko-słowackim (2007). Prezentuje je także na konferencjach naukowych i sesjach folklorystycznych, podczas wygłaszanych prelekcji, na lekcjach muzealnych, wykorzystuje do przygotowywania ekspozycji muzealnych. Jest autorytetem i skarbnicą wiedzy o kulturze i tradycjach górali śląskich. Publikacje i artykuły jej autorstwa to nieprzebrane źródło informacji dla badaczy i miłośników tradycji beskidzkich. Jest również redaktorką serii wydawniczej poświęconej strojom ludowym Karpat polskich – projektu edukacyjno-badawczego realizowanego od 2007 r. przez Fundację Braci Golec. Jest autorką Stroju górali śląskich (2008) i współautorką wydawnictwa Strój cieszyński (2014), pozycji wydanych w ramach tej serii, wartościowych i ważnych dla badaczy oraz animatorów.

 

Jako kierowniczka Muzeum Beskidzkiego w Wiśle nie szczędzi sił dla ochrony i popularyzacji dziedzictwa górali śląskich. Jest realizatorką enklawy budownictwa drewnianego przy tutejszym muzeum. W ramach projektu zbudowano kuźnię, chałupę komornika, szałas pasterski oraz zrekonstruowano dawną szkołę. Wszystko po to, by odbywały się tu żywe lekcje tradycji. Jako autorka wystaw o sztuce ludowej, życiu codziennym, obrzędowości dorocznej Beskidu Śląskiego i lekcji muzealnych z zakresu edukacji regionalnej dla dzieci i młodzieży pilnie strzeże dziedzictwa przodków, przekazuje je młodym pokoleniom. Uwrażliwia na piękno ojcowskiego domu, uczy szacunku do tradycji, uzmysławia znaczenie dziedzictwa dla naszej tożsamości. Praca z młodymi ludźmi to ważna część aktywności Małgorzaty Kiereś. Przez kilka lat była wykładowcą na Uniwersytecie Śląskim w Cieszynie. Dzieliła się ze studentami swoją wiedzą, doświadczeniem badawczym, zaszczepiając w nich pasję do etnografii.

 

Małgorzata Kiereś udziela konsultacji zespołom folklorystycznym, prowadzi warsztaty i seminaria. Dba o poprawność ich prezentacji scenicznych, właściwy dobór repertuaru, odpowiednie zestawienie części stroju, poprawne wykonanie tańców. Jednym słowem strzeże, by nie zaginęła góralska kultura, tradycja, muzyka, pieśń i mowa ojców.  Jest jurorką wielu konkursów gwarowych oraz prestiżowych przeglądów folklorystycznych. Należą do nich: Festiwal Folkloru Górali Polskich w Żywcu, Przegląd Zespołów Kolędniczych i Obrzędowych „Żywieckie Gody”, Międzynarodowy Festiwal Ziem Górskich w Zakopanem, Karpacki Festiwal Dziecięcych Zespołów Regionalnych w Rabce, Wojewódzki Przegląd Dziecięcych Zespołów Folklorystycznych w Wiśle i Wiejskich Zespołów Artystycznych w Brennej.  Jest niezrównaną konferansjerką przeglądów i festiwali. W słuchaczach wzbudza zachwyt sposobem przekazu, piękną góralską gwarą, urzekającym strojem. O swoim góralskim pochodzeniu mówi zawsze z dumą i szacunkiem. A ono zobowiązuje, ale Małgorzata Kiereś wypełnia to zobowiązanie znakomicie.

 

Jest ambasadorką i promotorką tego, co najpiękniejsze i najcenniejsze w beskidzkiej kulturze ludowej. Współpracuje systematycznie z lokalnym radiem Anioł Beskidów, Programem Pierwszym Polskiego Radia, Radiem Katowice. Jest autorką cyklu audycji radiowych popularyzujących obrzędowość doroczną Beskidu Śląskiego, konsultantką dziesiątek reportaży filmowych upowszechniających historię i kulturę górali śląskich, realizowanych przez TVP 3 Katowice, autorką haseł do słownika gwarowego. Jest współautorką prezentacji folkloru górali Beskidu Śląskiego jako części widowiska folklorystycznego przygotowywanego w ramach programu Past Times in Europe, a prezentowanego w Londynie, Birmingham, Glasgow i Edynburgu. Współtworzyła scenariusze i współorganizowała koncerty z cyklu Pieśń ziemi ojczystej, prezentowane w Filharmonii Narodowej w Warszawie – Od źródeł Wisły (1993), Karpacka epopeja (1996).

 

Należy do  Stowarzyszenia Muzealników Polskich, Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego. Jest członkiem Rady Programowej Regionalnego Ośrodka Kultury w Bielsku-Białej. Współpracuje z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Utrzymuje ścisły kontakt z Polskim Związkiem Kulturalno-Oświatowym na Zaolziu, w Republice Czeskiej.  Jest laureatką nagród i wyróżnień, m.in. Nagrody Animatora Kultury przyznawanej przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (1999), Nagrody im. Karola Miarki przyznawanej przez Marszałka Województwa Śląskiego za upowszechnianie kultury (2008). Została Wiceślązaczką 1998 Roku i Osobowością Ziem Górskich (2013). W 2003 r. otrzymała Nagrodę im. ks. Leopolda Szersznika – najwyższe odznaczenie samorządu terytorialnego powiatu cieszyńskiego za całokształt zasług z zakresu popularyzacji, badań, wystawiennictwa i publicystyki na temat kultury górali Beskidu Śląskiego. Otrzymała również laur „Zasłużony dla Kultury Górali Śląskich”, jest też laureatką Śląskiej Nagrody im. Juliusza Ligonia przyznawanej za istotny wkład w rozwój życia społecznego, kulturalnego, artystycznego i naukowego ziemi śląskiej.

 

„Chwilę istnienia, która została mi podarowana, wypełniam moją pasją. Mam szczęście. To moja praca” – mówi o sobie Laureatka, całym sercem oddana góralom śląskim, ich tradycji i kulturze będącej skarbnicą wartości, autorytetów, osobliwości i w wielu aspektach ciągle żywej.

 

Krystyna Pieronkiewicz-Pieczko