Powiększ
Powiększ zdjęcie

Maria Waniczek

Rok przyznania nagrody:
2008

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Małopolskie, powiat nowotarski, Spisz, Niedzica

Maria Waniczek urodziła się w Nowym Targu w 1955 roku, mieszka zaś w Niedzicy na Spiszu. Zdobyła wykształcenie polonistyczne na Uniwersytecie Śląskim w Katowicach, ukończyła także studia podyplomowe (zarządzanie placówkami oświatowymi w Wyższej Szkole Zarządzania w Zawierciu). Pracowała jako nauczycielka języka polskiego w szkole podstawowej, zawodowej i w liceum profilowanym, była dyrektorem Szkoły Podstawowej w Niedzicy (1998-2007). Szczególnie cenioną formą działalności Marii Waniczek jest tworzenie i konsekwentna realizacja autorskich programów edukacji regionalnej w szkołach podstawowych. Jej opracowania zostały wysoko ocenione w Małopolskim Konkursie „Dziedzictwo kulturowe w regionie – bliższe ojczyzny”. W 1999 roku współpracowała z Ministerstwem Edukacji Narodowej przy realizacji konferencji „Edukacja regionalna – dziedzictwo kulturowe regionu”, a dwa lata później współorganizowała z Centrum Animacji Kultury w Warszawie ogólnopolskie warsztaty dla nauczycieli szkół podstawowych. W 1999 roku zorganizowała szkolne muzeum pod nazwą „Izba spiska”, prezentujące odwiedzającym Niedzicę turystom i wycieczkom szkolnym zabytki etnograficzne regionu. Rok później została odznaczona Medalem Komisji Edukacji Narodowej.
W latach 1991-2007 Maria Waniczek kierowała Gminnym Ośrodkiem Kultury w Niedzicy. Założyła zespół folklorystyczny „Czardasz”, opracowała program choreograficzny, repertuar pieśni i scenariusze widowisk obrzędowych („Wkupywanie do parobków”, „Chodzenie z kozą”, „Czarna niedziela”, „Gremplanie wełny”, „Na św. Andrzeja”, „Ostatkowe chodzenie z koniem”, „Wielkanocno polywacka’, „Wigilia na Spiszu”, weselne „Namówiny” i „Oczepiny”, „Zabawy pasterskie”). Zespół wielokrotnie koncertował podczas regionalnych imprez folklorystycznych, występował także za granicą (na Ukrainie, Słowacji, Węgrzech, w Belgii i Austrii). Zainicjowała powstanie szkolnych zespołów regionalnych. Zorganizowała zajęcia nauki gry muzyki spiskiej na skrzypcach, co zaowocowało działającymi obecnie kapelami dziecięcymi i młodzieżowymi.
Maria Waniczek jest niezwykle skuteczną animatorką kultury na Spiszu. Zainicjowane przez nią projekty folklorystyczne, realizowane kompetentnie i z zaangażowaniem, są na stałe wpisane do kalendarza ważnych imprez regionalnych. Od 1991 roku organizuje zimowe przeglądy folklorystyczne „Zwyki Spiskie”, konkurs gawędziarzy, solistów skrzypków i śpiewaków ludowych oraz przegląd widowisk obrzędowych, a od 1995 roku letnie przeglądy regionalne „Spiska Watra”.
W dorobku autorskim Marii Waniczek szczególne miejsce zajmuje twórczość poetycka w gwarze spiskiej, podejmująca tematykę miłości do ziemi, patriotyzmu, uroków regionu, tradycji. Pierwszy tomik wierszy „Spisko polecka” ukazał się w 1984, drugi „Piykne, ale twarde” w 2007 roku. Autorka publikowała również w antologiach podhalańskiej poezji gwarowej „Młodnik” (1989), „Nuty serdeczne” (1995) i w regionalnych czasopismach: „Spisz i Orawa”, „Prace Pienińskie”, „Spisko sygnorka”, „Na Spiszu”.

Katarzyna Markiewicz