Piotr Świerc

Rok przyznania nagrody:
1989

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Opolskie, powiat krapkowicki, Gogolin

Urodził się w 1909 r. w Dobrzeniu Wielkim koło Opola. Pochodził ze starej śląskiej rodziny zawsze wiernej polskości. Szkołę powszechną skończył w rodzinnej wsi, ale po trzecim powstaniu i podziale Śląska opuścił wraz z matką Dobrzeń i zamieszkał w Sadowej koło Lublińca. Uczęszczał do gimnazjum w pobliskich Tarnowskich Górach, gdzie w 1928 r. zdał maturę i uzyskał prawo nauczania w szkołach powszechnych. W tym też roku rozpoczął pracę jako nauczyciel w Kochanowicach (do 1936), potem w Kaletach i Koszęcinie. Swoje zainteresowania muzyczne realizował jako chórmistrz w Kochanowicach i Kaletach. Wieczorami studiował w Konserwatorium Muzycznym w Katowicach, które ukończył w 1939 r. Jako podchorąży uczestniczył w kampanii wrześniowej i uciekł z niewoli. Pod zmienionym nazwiskiem przebywał w Krakowie i w Pieninach, gdzie pracował w kamieniołomach jako robotnik. Równocześnie kontynuował studia muzyczne u profesorów Zdzisława Jachimeckiego i Józefa Reissa. W 1945 r. uzyskał dyplom magistra muzykologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. W latach 1942-1944 był jednym z pięciu uczestników konspiracyjnego kursu dla inspektorów szkolnych na Śląsk Opolski. Zrezygnował z propozycji pracy naukowej w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Jagiellońskiego i zgodnie z poczuciem obywatelskiego obowiązku już w sierpniu został kierownikiem szkoły podstawowej i dyrektorem szkoły zawodowej w Krapkowicach. Społecznie organizował kursy repolonizacyjne oraz prowadził dwa chóry. Od 1953 r. do emerytury w 1971 r. był wizytatorem szkolnictwa artystycznego na Opolszczyźnie. Położył wielkie zasługi w organizacji tego szkolnictwa w województwie, był mecenasem amatorskiego mchu muzycznego, współtwórcą Festiwalu Śląskiej Pieśni w Gogolinie i działaczem towarzystw muzycznych i Związku Chórów i Orkiestr. Równocześnie zajmował się badaniami folkloru muzycznego oraz opracowywaniem pieśni ludowych do wykonywania chóralnego i instrumentalnego (ogółem 40 publikacji). Komponował też utwory muzyczne na instrumenty orkiestrowe z wykorzystaniem melodii ludowych. Od 1945 r. opublikował blisko 500 prac naukowych i popularyzatorskich dotyczących kultury Śląska, w tym kilkadziesiąt artykułów na temat folkloru opolskiego. Zainteresowanie muzyką ludową zaowocowało w 1972 r. dysertacją doktorską, Z najważniejszych publikacji etnomuzykologicznych można wymienić: „Charakterystyka i struktura melodii opolskiej pieśni ludowej” (1968), „Z badań nad budową wiersza opolskiej pieśni ludowej” (1971), „Struktura opolskiej pieśni ludowej” (1980), „Świat zwierzęcy i roślinny w pieśni ludowej na Śląsku Opolskim” (1982), ,,W kręgu zagadnień raciborskiej pieśni ludowej” (1985), „Z zagadnień strefiki opolskiej pieśni ludowej” (1985). Ponadto opracował materiały muzyczne w publikacjach repertuarowych dla zespołów amatorskich, jak: „Żniwniok opolski” (1956), „Wesele opolskie” (1981). W pracach swoich Piotr Świerc omówił zagadnienia socjologiczne folkloru muzycznego Opolszczyzny, jego patriotyczną funkcję w życiu ludu śląskiego, stan badań etnomuzykologicznych, historię ruchu śpiewaczego, zrecenzował wiele publikacji dotyczących śląskiej muzyki ludowej, przeanalizował zbiory pieśni opolskich z punktu widzenia struktury formalnej, rytmometrycznej, melicznej i skalowej. Daty publikacji świadczą, że pracował nieprzerwanie wiele lat po przejściu na emeryturę. Prowadził też zajęcia z etnomuzykologii na Studium Kulturalno-Oświatowym i Bibliotekarskim w Opolu oraz w Szkole Muzycznej w Krapkowicach. Do końca życia był wiernym swoim ideałom służby społeczności wiejskiej na Śląsku.

Piotr Świerc zmarł w 1991 roku w Gogolinie.

 

Aleksander Błachowski