Powiększ
Powiększ zdjęcie

Stanisław Zagajewski

Rok przyznania nagrody:
1984

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Plastyka. Rzeźbiarz

Region:
Kujawsko-pomorskie, Włocławek

Data i miejsce jego urodzin są nieznane. Został znaleziony zimą 1929 roku na stopniach kościoła św. Barbary w Warszawie. Znalezionemu dziecku przypisano imię i nazwisko i wpisano fikcyjną datę i miejsce urodzenia: Warszawa, 27 września 1927 r. Dzieciństwo spędził w Zakładzie Wychowawczym w Ciechocinku, następnie w  Grabiu k/Torunia. W latach 1941-49 przebywał w Zakładzie Wychowawczym Braci Albertynów w Warszawie. Ukończył szkołę podstawową, przez dwa lata był uczniem Szkoły Budowlanej. Pracował jako murarz i sztukator przy odbudowie Warszawy. W latach 1952-60 pracował w mleczarni, potem był stróżem nocnym. W tym okresie zaczął lepić pierwsze figurki gliniane ptaków, zwierząt, kwiatów, próbował też wykonać większy ołtarz z gliny. W 1961 r. jego twórczością zainteresowały się: Instytut Sztuki PAN i CPLiA, które już w 1963 r. zorganizowały wystawę rzeźb ceramicznych S. Zagajewskiego w pawilonie w Łazienkach w Warszawie. Po wystawie, która okazała się być wielkim wydarzeniem artystycznym, S. Zagajewski otrzymuje z Ministerstwa Kultury i Sztuki uprawnienia na wykonywanie zawodu artysty-plastyka w rzeźbie ceramicznej. W tymże roku został zatrudniony w Spółdzielni „Przyjaźń” we Włocławku i tam zamieszkał na stałe. Korzystając z surowca Spółdzielni i z możliwości wypalania rzeźb w piecu ceramicznym, po roku pracy wykonał kilkanaście rzeźb, które pokazane były w Pułtusku na wystawie kurpiowskiej ceramiki i rzeźb Stanisława Zagajewskiego (1964). W 1965 r. prace S. Zagajewskiego pokazano na wystawie ,,Inni” w warszawskiej Zachęcie, w tym samym roku na wystawie indywidualnej we Włocławku. Od tego okresu następuje niebywały wzrost zainteresowania twórczością S. Zagajewskiego. Organizowano liczne wystawy indywidualne, bowiem przez wiele lat nie potrafiono jednoznacznie określić, w jakiej kategorii rzeźby S. Zagajewskiego mogą być reprezentowane - nie miały one cech sztuki ludowej, a więc niechętnie były uwzględniane na wystawach etnograficznych, nie były „akademickie”, więc nie znajdowały miejsca na wystawach rzeźby artystów zawodowych. W jednym z protokołów komisji przyznających nagrody na konkursie sztuki ludowej czytamy: „Z uwagi na to, że prace Stanisława Zagajewskiego prezentują specyficzny typ wyobraźni i odbiegają swoim charakterem od wszystkich innych zgłoszonych na konkurs jury postanowiło przyznać autorowi wyróżnienie specjalne”. Takie nagrody specjalne S. Zagajewski otrzymał kilkakrotnie. Ilość wystaw indywidualnych jest imponująca: we Włocławku w 1966, 1973, 1985 r., Toruniu 1967 r., Warszawie 1974, 1983, 1985 r., w Paryżu 1974 r., w Londynie 1975 r., i in. Do tego wykazu należałoby dołączyć kilkakrotne wystawy plenerowe we Włocławku i w Ciechocinku. Ukoronowaniem wszystkich wystaw indywidualnych jest stała wystawa w Muzeum we Włocławku, właściwie samodzielny oddział tegoż Muzeum eksponujący wyłącznie prace S. Zagajewskiego. Twórca był wielokrotnym stypendystą Ministerstwa Kultury i Sztuki, CPLiA, Towarzystw Kulturalnych, Wydziałów Kultury Urzędów Wojewódzkich, Muzeów. Otrzymał wiele nagród ogólnopolskich, z których szczególnie cenił nagrodę im. Brata Alberta (1981 r.), może dlatego, że był wychowankiem Zakładu Braci Albertynów. 1 października 2005 r. otrzymał Brązowy Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, w 2007 r. nagrodę specjalną MKiDN oraz Medal Honorowy Senatu RP.

O twórczości S. Zagajewskiego istnieje bogata literatura: kilka katalogów, artykuły, liczne wzmianki i omówienia. Nie sposób scharakteryzować w kilku zdaniach tej niezwykłej twórczości, jedynej tego rodzaju w Polsce i chyba w Europie, zważywszy że i sama osobowość twórcy był niezwykła i odbiegała od przyjętych powszechnie ocen i norm. 

Przez włocławian zwany był  „włocławskim Nikiforem”. Jego nazwiskiem została nazwana jedna z ulic we Włocławku.

Stanisław Zagajewski zmarł 4 kwietnia 2008 roku.

 /red. A. Z.-W./Marian Pokropek/

 

 

http://zielonagalazka.pl/100.pdf

 

https://www.youtube.com/watch?v=7fYnOI9no7c