Powiększ
Powiększ zdjęcie

Maria Baliszewska

Rok przyznania nagrody:
2014

Kategoria:
Kategoria V. Działalność naukowa, dokumentacyjna, animacja i upowszechnianie kultury ludowej

Dziedzina:
Działalność naukowa, upowszechnianie, animacja

Region:
Mazowieckie, Warszawa

Maria Baliszewska, należy do grona najbardziej zasłużonych redaktorów Polskiego Radia. W 1973 r. ukończyła studia muzykologiczne w Instytucie Muzykologii Uniwersytetu Warszawskiego. Badania polskiego folkloru muzycznego rozpoczęła w 1968 r. w ramach studenckich praktyk etnomuzykologicznych w okolicach Łęczycy, prowadzonych pod kierunkiem prof. Jana Stęszewskiego. W 1973 r. rozpoczęła pracę w Redakcji Muzyki Ludowej Polskiego Radia, kierowanej przez Mariana Domańskiego. Podjęła wówczas wszechstronną działalność dokumentacyjną i popularyzatorską w dziedzinie muzycznego folkloru polskiego. Od 1982 r. kierowała Redakcją Muzyki Ludowej.

 

W 1994 r. z jej inicjatywy utworzone zostało Radiowe Centrum Kultury Ludowej, które do dziś jest promotorem zainteresowania i rzecznikiem ochrony niematerialnego dziedzictwa kultury w Polsce, w szczególności w dziedzinie lokalnych i regionalnych tradycji muzycznych. Tysiące audycji przygotowanych przez Marię Baliszewską i zespół jej współpracowników, dają świadectwo indywidualnych aktywności kulturalnych w środowiskach wsi i miast, przyczyniają się do pielęgnowania świadomości wspólnot lokalnych i regionalnych oraz do zachowywania wartości kształtujących tożsamość narodową.

 

Działalność Marii Baliszewskiej przebiega dwutorowo. Z jednej strony z najwyższą atencją traktuje nurt autentycznego folkloru muzycznego, przeważnie związanego ze starszymi generacjami mieszkańców wsi. Z drugiej zaś, z wielkim zaangażowaniem i otwartością podchodzi do nowatorskich inicjatyw w dziedzinie ponawiania tradycji muzycznych we współczesnych poszukiwaniach i realizacjach. Z jej inicjatywy zorganizowano po raz pierwszy w 1998 r. Festiwal Polskiego Radia „Nowa Tradycja”, dający młodym wykonawcom szanse prezentacji indywidualnych wysiłków artystycznych i rezultatów inspirowania się tradycyjną muzyką etniczną w Polsce i na świecie. Festiwal ten trwa do dziś, rozwija się wielokierunkowo i jest dowodem żywotności twórczych postaw wobec tradycji ludowych, a także przestrzenią szczęśliwej i ogromnie zróżnicowanej konkurencji w tej dziedzinie. Drugi profil działalności etnomuzykologicznej Marii Baliszewskiej wiąże się także z jej aktywnością na płaszczyźnie ogólnoeuropejskiej. Od 1998 r. jest koordynatorem Europejskiej Unii Radiowej ds. muzyki tradycyjnej i folkowej. Zorganizowała dwie polskie edycje festiwalu folkowego Europejskiej Unii Radiowej (EBU) w Zakopanem w 1995 r. i w Gdańsku 2005 r.

 

Jej udział w realizacji tysięcy nagrań terenowych, festiwalowych, studyjnych oraz znakomita orientacja w zasobach archiwalnych Polskiego Radia pozwoliły rozpocząć w 1998 r. publikację serii Muzyka źródeł – kolekcja muzyki ludowej PR. Wydawnictwo to liczy aktualnie 30 płyt i jest wizytówką polską na arenie międzynarodowej, stanowiąc bezcenny dokument naukowy swoistości ziem polskich pod względem tradycji muzycznych. Przygotowując serię płytową Maria Baliszewska podjęła wraz z zespołem współpracowników pionierskie badania terenowe na Kresach Wschodnich oraz wśród rozproszonej po świecie Polonii. Maria Baliszewska jest też autorką innych, ważnych pozycji w dyskografii folkloru polskiego, np. Traditional Music from Poland 1993, Pologne. Instruments populaires. Ocora Radio France 1996 i in.

 

Godnym naśladowania wzorem działań etnomuzykologii stosowanej, jest uczestnictwo redaktor M. Baliszewskiej w komisjach artystycznych w dziesiątkach przeglądów, festiwali, konkursów folklorystycznych o zasięgu lokalnym, regionalnym i ogólnopolskim (wśród tych Ogólnopolski Festiwal Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym nad Wisłą). Obecnie jest autorką magazynu „Źródła” w Programie 2 Polskiego Radia, prezentującego różne oblicza muzyki tradycyjnej Polski i świata. Dzięki działalności Marii Baliszewskiej folklor muzyczny ziem polskich zajmuje wyraziste miejsce w krajobrazie kulturalnym naszego kraju i kontynentu europejskiego oraz zachowana jest ranga muzyki tradycyjnej i rozumienie jej znaczenia dla poczucia tożsamości kulturalnej środowisk lokalnych.

Jest Maria Baliszewska laureatką Złotego Mikrofonu (1993 r.), nagrody specjalnej Fundacji Kultury (1998 r.), medalu Zygmunta Glogera (2003 r.), Medalu „Gloria Artis” (2005 r.), nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2007 r.). W roku 2005 została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi, w roku 2011 Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.