Powiększ
Powiększ zdjęcie

Maria Siwiec

Rok przyznania nagrody:
2015

Kategoria:
Kategoria I. Twórczość plastyczna, zdobnictwo, rękodzieło i rzemiosło ludowe, folklor muzyczno-taneczny

Dziedzina:
Muzyka. Śpiewaczka. Tancerka

Region:
Mazowieckie, powiat przysuski, Gałki Rusinowskie

Należy do najwybitniejszych współczesnych śpiewaczek ludowych. Zdobyła uznanie jako solistka, członkini i kierowniczka zespołu „Gołcunecki”, doskonała tancerka ludowa oraz mistrzyni i popularyzatorka tradycji muzycznych południowego Mazowsza (obszaru przenikania się wpływów z regionu opoczyńskiego i radomskiego). Urodziła się we wsi Gałki Rusinowskie w 1959 r. Tu spędziła dzieciństwo, lata szkolne, założyła rodzinę, wychowała czworo dzieci, pracowała wraz z mężem w gospodarstwie rolnym, które stanowiło podstawę ich codziennego utrzymania.

Gałki i okoliczne wsie są znane z bogatej tradycji śpiewaczej (pieśni religijne, obrzędowe) oraz mazurkowej muzyki instrumentalnej (wykonywanej przez skrzypków, harmonistów, basistów), ze słynnych tancerek i tancerzy. W tej okolicy stosunkowo długo zachowały się dawne obyczaje, gwara, repertuar śpiewów nabożnych i obrzędowych (podczas uroczystości kościelnych, majówek, na zabawach, weselach, czuwaniu przy zmarłym). Mimo upływającego czasu, przetrwały dawne praktyki wokalne i instrumentalne w formie dawno zapomnianej w innych regionach Polski.

Maria Siwiec od wczesnego dzieciństwa poznawała pieśni wykonywane przez jej starsze siostry, bardzo utalentowane śpiewaczki Krystynę, Józefę i Helenę. Jednak szczególny wpływ na jej bogaty repertuar wywarł tradycyjny, międzypokoleniowy przekaz ustny ze strony jej babci Antoniny Osińskiej i ojca Czesława Kietlińskiego, doskonałych i cenionych w okolicy śpiewaków weselnych. Maria Siwiec już jako młoda dziewczyna zaliczana była do najlepszych śpiewaczek, niezwykle muzykalna, obdarzona pięknym głosem, często była zapraszana na wesela. Sama układała teksty pieśni, okolicznościowych piosenek i popularnych przyśpiewek, wyrwasów. Podczas wielu wesel, zabaw na wsi i z okazji odpustów w Skrzyńsku, Sadach, Rusinowie śpiewała z najlepszymi muzykantami i kapelami (z Boguszem z Domaszna, Józefem Zarasiem z Nieznamierowic,  Piotrem Gacą, Janem Gacą, Józefem Porczkiem, Janem Kmitą).

Maria Siwiec od 1977 r. była członkinią działającego w Gałkach Zespołu „Zakukała kukułecka” (w 1983 r. zespół otrzymał III, a w 2000 I nagrodę w Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, w 2004 r. został laureatem Nagrody im. Oskara Kolberga). Od 2012 r. prowadzi nowy zespół śpiewaczy "Gołcunecki", który tworzą doskonałe śpiewaczki (Zofia Bykowska, Jadwiga Dziedzic, Zofia Kucharczyk, Maria Oracz, Maria Pęzik). Zespół występuje z kapelami, w których składzie obecni są najlepsi muzykanci z okolicznych wsi. Zespół został uhonorowany „Basztą”, nagrodą główną na Festiwalu w Kazimierzu, w 2013 r.; I nagrodą na Mazowieckim Przeglądzie Folkloru w ramach 55. Dni Kolbergowskich w Przysusze, w 2014). Maria Siwiec z grupą tancerzy z Gałek zdobywała nagrody w Ogólnopolskim Konkursie Tradycyjnego Tańca Ludowego w Rzeszowie (I nagroda w 1992 r.; nagroda główna „Taneczny Krąg” w 1996 r.; 1 nagroda w 2012 r.). W 2014 r. otrzymała nagrodę indywidualną Złote Basy w Maciejowicach.

Jej sztukę wokalną charakteryzuje niezwykle rozległy repertuar (pieśni obrzędowości rodzinnej, towarzyszące zwyczajom i obrzędom roku gospodarczego i liturgicznego, ballady, kołysanki, improwizowane piosenki i przyśpiewki), unikatowy głos i maniera wykonawcza, naturalna emisja, archaiczne skale muzyczne i podziały rytmiczne. Wykonywany przez nią repertuar pieśniowy cechuje powiązanie z muzyką instrumentalną mikroregionu kajockiego (akompaniament skrzypiec i bębna, stanowi naturalny kontekst wykonawczy), z jej transowością, improwizowaniem, upodobaniem do archaicznego typu muzykalności, praktykowaniem lokalnej gwary.

Marię Siwiec cechuje prostolinijność, ujmująca życzliwość i szczególna umiejętność tradycyjnego przekazu pieśni, melodii, tańców. Od wielu lat wraz z członkiniami zespołu „Gołcunecki”, z muzykantami i kapelami z okolic Przysuchy prowadzi warsztaty śpiewu i tańca tradycyjnego. Uczy kolejne pokolenia osób zainteresowanych muzyką ludową,  przybywających do jej domu z wielu miejsc z kraju, także z zagranicy. W 2014 r. uzyskała stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, w ramach którego we współpracy ze swą uczennicą Marizą Nawrocką, przeprowadziła cieszące się wielkim zainteresowaniem warsztaty śpiewu tradycyjnego w Warszawie, Radomiu, Toruniu, Krakowie oraz w rodzinnych Gałkach.

/red.K.M./