Śpiewak, tancerz i harmonista; bohater filmu Wesele w Krobi Starej, współtwórca festiwalu Tabor Wielkopolski i aktywny mentor młodych muzyków.

Stara Krobia, Biskupizna, woj. wielkopolskie

Franciszek Jesiak – urodzony w 1930 roku w Starej Krobi w powiecie gostyńskim, wybitny i niezwykle zasłużony dla swojego regionu oraz kultury tradycyjnej śpiewak i tancerz ludowy, a przede wszystkim nauczyciel tradycji. Jest jednym z ostatnich przedstawicieli Biskupian, którzy dorastali i wychowywali się w otoczeniu autentycznej biskupiańskiej kultury tradycyjnej. Miłośnik muzyki swojego mikroregionu, a zarazem harmonista, posiada bardzo bogaty repertuar pieśni, przyśpiewek i melodii ludowych, którymi chętnie dzieli się z uczniami.

Jest skarbnicą wiedzy na temat zwyczajów i obrzędowości biskupiańskiej, przede wszystkim dlatego, że sam w młodości uczestniczył w potańcówkach, podkoziołkach, katarzynkach i innych wydarzeniach, dzięki czemu dziś przekazuje wiedzę opartą na własnym doświadczeniu, przedstawiając oryginalny, niezafałszowany kontekst poszczególnych tradycji.

Jako młody chłopak brał udział w licznych tradycyjnych weselach biskupiańskich, zapraszany jako znany śpiewak i wyśmienity tancerz. Z tego powodu w 1968 roku został jednym z głównych aktorów filmu Wesele w Krobi Starej, realizowanego przez Wytwórnię Filmów Oświatowych w Łodzi. Film ten do dziś uchodzi za jedno z najlepszych źródeł dokumentujących tradycyjne biskupiańskie wesele. Był to początek jego działalności scenicznej. Wraz z zespołem inscenizującym wesele występował jeszcze kilkakrotnie w okolicznych miejscowościach, po czym skupił się na działalności zawodowej (prowadził zakład stolarski) oraz społecznej (pełnił funkcję komendanta Ochotniczej Straży Pożarnej).

W latach 90., po przejściu na emeryturę, związał się na stałe z Biskupiańskim Zespołem Folklorystycznym z Domachowa i Okolic. Wraz z nim brał udział w niezliczonych występach na festiwalach i przeglądach – jako solista śpiewak zdobył m.in. I nagrodę na Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu Dolnym w 2005 roku. Zawsze jednak bardziej cenił wymiar edukacyjny swojej działalności, mając świadomość, jak ważne jest przekazywanie kultury biskupiańskiej kolejnym pokoleniom. Z zaangażowaniem wspierał młodzieżowe i dziecięce zespoły biskupiańskie, pomagał w tworzeniu programów, doradzał w zakresie kroków tanecznych – niemal zawsze czynił to nieodpłatnie.

Od początku współtworzy festiwal „Tabor Wielkopolski”, który od 2013 roku odbywa się w jego rodzinnej Starej Krobi. Prowadzi tam warsztaty śpiewu, wspomaga zajęcia taneczne swoimi radami, a także przygrywa na harmonii dwurzędowej.

Mimo swoich 95 lat wciąż czynnie uczestniczy w życiu Biskupiańskiego Zespołu Folklorystycznego oraz całej Biskupizny. Jako mistrz stolarski służy radą przy nauce budowy biskupiańskich dud, w Biskupiańskim Gościńcu w Domachowie regularnie uczestniczy w nagraniach jako śpiewak, chcąc utrwalić jak najwięcej ze znanego sobie repertuaru. Na próbach zespołu prowadzi także naukę tańca biskupiańskiego.

Brał udział w realizacjach programów telewizyjnych popularyzujących kulturę tradycyjną, m.in. Nie ma jak Polska, Klimaty i smaki czy Szlakiem Kolberga. Jego śpiew został utrwalony na płytach audio: Biskupiański Gościniec, Wesele Biskupiańskie, Jak to na Biskupiźnie kolędy śpiewano oraz Biskupizna.

Za swoją niestrudzoną pracę na rzecz podtrzymywania i promocji biskupiańskiego dziedzictwa uhonorowany został w 2011 roku tytułem „Zasłużony dla Gminy Krobia”. Wiele osób nazywa go „ostatnim Biskupianinem”, jednak – jak sam podkreśla – robi wszystko, co w jego mocy, aby tak nie było i by po nim przyszło jeszcze wiele pokoleń prawdziwych Biskupian. Bez wątpienia jest filarem biskupiańskiego dziedzictwa i jedną z najważniejszych osób, które przyczyniły się do jego przetrwania i rozkwitu w ostatnich latach.

Krzysztof Polowczyk